Bach a narodowość wykonawców

[Gość]

[Gość]

Przy okazji powyższego przykładu można wysnuć jeszcze wiele innych interesujących kwestii...

1. Którą z istniejących wersji partytury uznać za wzorcową, najbliższą intencjom kompozytora?
Wytypowanie "tej jedynej" wersji utworu jest niezwykle złożone i trudne nie tylko w odniesieniu do najdawniejszych dzieł. W olbrzymim skrócie przypomnę, że nie chodzi tu jedynie o zwykłe błędy drukarskie (które można eliminować np. porównując źródła, zestawiając partyturę z głosami, czy dostosowując do typowych dla danego okresu czy stylu kompozytorskiego rozwiązań kontrapunktycznych i harmonicznych), ale m.in. także o to, które z wydań wydrukowanych za życia kompozytora były autoryzowane i czy zawsze najlepszą metodą jest wybór tzw. "wersji ostatniej ręki" (Die "Fassung letzter Hand")? O ile edytorzy zgodni są co do jej stosowania np. w odniesieniu do utworów Beethovena, który z surową samokrytyką przekształcał swoje dzieła tak długo, aż odpowiadały one jego ideałowi artystycznemu, i prawie zawsze zabiegi te są przekonujące, to jednak już w odniesieniu do Roberta Schumanna rodzą się wątpliwości. Sam kompozytor wyraził opinię, że pierwsza koncepcja jest zawsze najbardziej naturalna i najlepsza, a artysta powinien zaufać wyłącznie inspiracji i nie dać się nakłonić żadną życzliwą radą do późniejszych zmian. Zupełnie nieznośny w tym względzie był Bruckner, który w kolejnych wydaniach swoich monstrualnych symfonii grzecznie nanosił całkiem pokaźne skróty sugerowane przez "pomysłowych" dyrygentów, którym puchły ręce od przeszło godzinnego trzymania batuty Zainteresowanym tą tematyką polecam lekturę króciutkiego artykułu Georga von Dadelsena "Wersja ostatniej ręki w muzyce", opublikowanego na łamach kwartalnika "Muzyka" (Rocznik XLV, 2000, Nr 1 (176)).

[Gość]

2. Czy przy próbach odtworzenia pierwotnej obsady najlepszym drogowskazem będą zachowane dokumenty, dotyczące prawykonania (lista płac, ikonografia)?

"One Voice Per Part Theory" (OVPP) jest może atrakcyjna od strony teoretycznej, ale mnie osobiście, ani nagrania Rifkina, ani McCreeshowa "Pasja" nie przekonują.
Wydaje się, że nie można tutaj ulegać historioznawczemu puryzmowi i rzucać się na solistyczne wykonania jedynie dlatego, że ktoś znalazł papierek świadczący o tym, że kiedyś wykonywano ten utwór w czwórkę, czy ósemkę, bo na utrzymanie takiej kapeli było aktualnie stać danego księcia, czy biskupa. Rzeczywiste intencje i wyobrażenia kompozytora a praktyka wykonawcza epoki to jednak dwie różne sprawy. Bardzo pouczający jest tutaj tekst amerykańskiego muzykologa Neala Zaslava - obszerna 600-stronicowa monografia "Mozart's Symphonies: Context, Performance Practice, Reception" (Oxford, Clarendon Press 1989), będąca owocem współpracy z Christopherem Hogwoodem przy projekcie nagrania kompletu Mozartowskich symfonii (19 CD, Editions de L’Oiseau-Lyre 452 496-2). Oto interesujący nas fragmencik:

=============
W czasach Mozarta orkiestry zbyt duże były równie problematyczne jak orkiestry zbyt małe. [...] dwóch paryskich krytyków jasno sformułowało odnoszącą się do tej kwestii zasadę: Pan Legros wiedział, że liczba instrumentów musi być dostosowana do rozmiarów sali... [...]
To wszystko wskazuje na pewną skalę możliwości, w ramach której daje się osiągnąć dobry efekt, ale poza którą z całą pewnością pojawią się problemy. Należy to podkreślić, ponieważ ciągle zdarzają się nieporozumienia. Z jednej strony wykonawcy "neo-klasyczni" - być może dlatego, że Mozart sprzedał swoje symfonie dworowi w Donaueschingen, gdzie orkiestra posiadała, jak się wydaje, tylko jednego muzyka w głosie - proponowali niekiedy, że właściwym i "autentycznym" sposobem wykonywania tych dzieł jest obsadzanie każdego głosu jednym tylko muzykiem. Z drugiej strony, wykonawcy "post-romantyczni" podają często jako przykład wiedeński koncert z roku 1781, na którym symfonia Mozarta była wykonywana przez orkiestrę, której smyczki miały skład 20-20-10-8-10, a wszystkie instrumenty dęte były dublowane, z wyjątkiem fagotów, które grały nawet trzy w głosie. Mozart donosił ojcu, że "symfonia poszła magnifique i odniosła wielki sukces". Wiele napisano na temat możliwych implikacji tego wydarzenia, sugerując, że jeśli Mozart był tak zadowolony, więc musiał to być ten rodzaj orkiestry, który mu odpowiadał, chociaż w zwyczajnych warunkach nie był w stanie takiego składu skompletować. [...]
=========

Zatem, moim zdaniem, w eksperymentach z obsadą należy zachować zdrowy rozsądek i kierować się głównie własnym doświadczeniem i wyobrażeniami efektu brzmieniowego, jaki chcemy uzyskać w danych warunkach akustycznych.

[Gość]

3. Czy gdyby jakimś cudem zachowały się nagrania z okresu Baroku bylibyśmy nimi w pełni usatysfakcjonowani?
Czy wyobrażacie sobie dziewczynki z Ospedale della Pieta (prawykonawczynie większości koncertów skrzypcowych Vivaldiego), które wykonują utwory Rudego Księdza w taki sposób (w takich tempach, z taką wirtuozerią...) jak to obecnie czyni Giuliano Carmignola i Venice Baroque Orchestra???

[link widoczny dla zalogowanych]

[Muzyk.koscielny]